Nietypowe wady konstrukcji okien z PVC
Z doświadczeń Zakładu Badań Lekkich Przegród i Przeszkleń Instytutu Techniki Budowlanej - wykonanych ekspertyz i opinii, badań okien z PVC wynika, że tego typu stolarka może mieć różne "wady ukryte", niewidoczne w początkowym okresie jej użytkowania, a objawiające się obniżeniem czy nawet utratą funkcjonalności dopiero po pewnym czasie.
Wady ukryte mogą mieć przyczynę w:
- Zastosowaniu do produkcji stolarki kształtowników PVC-U niespełniających wymagań normowych,
- składowaniu profili PVC lub wykonanej stolarki w nieodpowiednich warunkach,
- wykonaniu stolarki niezgodnie z wymaganiami dokumentacji systemowej,
- montażu niezgodnym z instrukcją.
Oto kilka przykładów i opisów uszkodzeń, które mogą wystąpić w trakcie użytkowania okien po ich zamontowaniu.
Fot. nr 1 Kształtownik z wygiętymi ściankami, przedzielającymi komory zewnętrzne; zewnętrzna dolna komora praktycznie nie istnieje - jest przewężona do ok 2 mm; ponadto - przy wykonanych odwodnieniach - utrudniony będzie - dławiony przez przewężenie - przepływ wody opadowej, odpływającej z wrębu.
Fot. nr 2 Kształtownik z wybrzuszonymi ściankami przedzielającymi komorę usztywnienia; stalowy profil będzie miał luzy osadzenia i nie spełni funkcji usztywniania ramy [usztywnienie powinno ściśle przylegać do otaczających je ścianek komory].
Fot. nr 3 Kształtownik z wygiętymi ściankami, wymontowany z okna; obydwie sąsiadujące komory są bardzo wąskie - praktycznie nie mają znaczenia; stwierdzone objawy utraty funkcjonalności - odkształcenie ramy, kleszczenie skrzydła w ramie, rozszczelnienie w wyniku wygięcia przylgi [opis] i rowka okuciowego.
Nabywca okien praktycznie nie ma możliwości sprawdzenia geometrii komór kształtowników, a prawidłowy ich kształt ma fundamentalne znaczenie dla trwałości stolarki - szczególnie kolorowej. Do przedstawionych powyżej przykładów pogiętych ścianek można dodać kształtowniki o ściankach odchudzonych - zewnętrznych grubości poniżej 2 mm [są takie kształtowniki w Polsce] - wewnętrznych grubości kartki papieru, czy kształtowniki główne z recyklingu.
Połączenie materiału nowego z materiałem pochodzącym z recyklingu, [w którym skład nie jest w pełni stabilny], pokrycie folią albo koekstruzja kolorowej warstwy daje w sumie cztery zróżnicowane materiały. Jeśli się to skumuluje w szerokich kształtownikach wielokomorowych o rozbudowanych przekrojach i odchudzonych ściankach [by sprostać cenie w tych szerokich kształtownikach odchudza się ściany] to pojawiają się problemy, których dotychczas nie było.
Wielokomorowe szerokie kształtowniki narażone są chociażby na znacznie większą różnicę temperatur na powierzchniach - zewnętrznych i wewnętrznych niż tradycyjne kształtowniki 3-4 komorowe, szerokości 60 mm. Takie rozbudowane kształtowniki trudno jest też odpowietrzać a jeśli mają powyginane ścianki to odpowietrzanie albo jest nieskuteczne albo nawet niewykonalne.
Fot. nr 4 Mnożenie komór kształtowników [moim zdaniem jest to przesadny marketing] wymaga zwiększonego nakładu pracy w produkcji okien - wykonywania otworów odpowietrzających WSZYSTKICH komór. Na fot. przedstawiono niezbędne odpowietrzenia - rzadko, który producent okien przestrzega powyższej zasady - skutki opisane są w dalszej części.
Fot. nr 5 Klasyczny błąd odwodnienia zewnętrznego - rozwiercona pozioma ścianka [częsty przypadek przy otworach okrągłych], woda opadowa zamiast wypływać na zewnątrz gromadzi się na dnie komory; w okresie zimowym zamarza i lód rozrywa cienką ściankę wewnętrzną; w dłuższym okresie rozrywana jest kolejna ścianka i w końcu woda zaczyna się gromadzić w komorze z kształtownikiem stalowym [po rozwierceniu ramy wycieka z niej woda].
Podstawowe zalecenia dotyczące składowania profili i gotowych okien [udostępnione do publikacji przez Pana Stanisława Oko - VEKA Skierniewice]:
- profile kolorowe do produkcji magazynować w cieniu, niedopuszczalne jest przechowywanie profili i gotowych okien na otwartej, nasłonecznionej przestrzeni, [magazyn poprodukcyjny, transport, magazynowanie na budowie]
- w okresie zimowym przechowywanie profili w temperaturze minimalnej ok 17oC; w przypadku pobrania profili z nieogrzewanego magazynu odczekanie jednej doby celem wygrzania zimnych profili i zlikwidowania wewnętrznych naprężeń ["zimne" "skurczone" profile pobrane od razu do produkcji, po wstawieniu usztywnień stalowych, potrafią - w gotowych wyrobach - wygiąć ramy skrzydeł w "beczki" - pod wpływem ciepła profil PVC dążyć będzie do wydłużenia a zespolone wkrętami profile stalowe uniemożliwią to wydłużenie, w efekcie nastąpi wygięcie]
- składowanie kształtowników na paletach lub regałach o sztywnym podłożu,
- mocowanie wzmocnień stalowych we wszystkich kolorowych kształtownikach wkrętami w rozstawie max. 10 - 15 cm i w odległości nie większej niż 3-5 cm od naroży,
- wykonywanie otworów przewietrzających na całym obwodzie ram; rozstaw odpowietrzeń, co max. 70 cm, konieczność odpowietrzania WSZYSTKICH komór zewnętrznych; w przypadku, gdy komory zewnętrzne są podwójne - odpowietrzanie obydwu komór,
- stosowanie listew progowych oraz trwałe podparcie ramy w odstępach max. 70 cm - pod narożami i pod słupkami.
- Nieklinowanie na trwale osadzenia okna na bokach i na górze [boczne i górne kliny montażowe należy usuwać po mechanicznym zamocowaniu ramy do muru],
- montowanie dyblami na CAŁYM obwodzie [kotwy montażowe są niewystarczające].
Skutki nieprzestrzegania tych prostych zaleceń przedstawiono poniżej.
Fot. nr 6 i nr 7 [szczegół] - Odkształcenia górnej ramy ościeżnicy okna dwudzielnego; wybrzuszenia - nad słupkiem i ok. 15 cm od lewego naroża, wklęśnięcie w środku szerokości skrzydła lewego, opuszczenie w narożach lewym i prawym po ok 3-5 mm; w sumie są to cztery fale - pokazane czerwonymi strzałkami.
Fot. nr 8 Odkształcenie w styku słupka stałego z ościeżnicą - widoczna szczelina o rozwarciu ok. 4 mm.
Fot. nr 9 Odkształcenie listwy przyszybowej.
Fot. nr 10 Szczegóły odkształceń górnej ramy ościeżnicy - zagniecenia od pasów, wybrzuszenie od usztywnienia.
Fot. nr 11 Szczegóły odkształceń górnej ramy ościeżnicy - zagniecenia od pasów stojaka na okna.
Co potrafi zrobić wysoka temperatura z oknami wystawionymi na działanie słońca, z oknami z nieprawidłowymi otworami odpowierzającymi ?
Fot. nr 12 Szczegół wybrzuszenia ramy okna od stalowego usztywnienia.
Fot. nr 13 Od nagrzewania nastąpiło wydłużenie ramy, wkręt stalowy wyciął bruzdę [usztywnienie stalowe nie wydłuża się], po ostygnięciu okna profil się skurczył, pozostał duży otwór, przez który może wnikać woda opadowa [jest to górna część okna].
Fot. nr 14 - Brak dybla - rama okna nie ma mocowania do muru,
Fot. nr 15 - Rozerwany koniec słupka - uszkodzenie nastąpiło przy skręcaniu słupka z ramą wkrętem przelotowym od dołu ramy - koniec słupka prawdopodobnie został za mocno przefrezowany, lub też brak jest podkładki,
Fot. nr 16 - Za krótka listwa przyszybowa [przez takie szczeliny woda wyraszająca się na szybach wcieka pod szyby, gromadzi się pod szybami i zalega pomiędzy wrębami, zimą woda zamarza - podobne zjawisko występuje w przypadku luźnego osadzenia szyb - źle dobrany wymiar listew przyszybowych lub grubość uszczelek przylgowych powoduje luzy w przyleganiu uszczelek do szyby.
Co prawda cały artykuł poświecony jest wadom konstrukcji okien, ale trudno się powstrzymać by nie zaprezentować naszym czytelnikom na zakończenie prawdziwej perełki montażowej. Leżącego okna.
Fot. nr 17 "Leżące okno" i jego nowa właścicielka
Fot. nr 18 "Leżące okno" widoczne na elewacji.
Od redakcji: Wspaniałe zdjęcie ilustrujące skutek błędnego pomiaru stolarki okiennej. Dlatego osobom wymieniającym istniejącą stolarkę okienną na nową radzimy, by przed demontażem okien ekipa montażowa dokonała ponownego pomiaru otworów okiennych i porównała je z wymiarami przywiezionych na montaż elementów okiennych. Pomyłki się zdarzają, ta widoczna na zdjęciu wynikająca z błędu pomiarowego wcale nie należy do rzadkości.
Pan Jerzy Płoński
Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie