Okna PVC. Klasa techniczna, a zakres stosowania.
Jakie okna do domu jednorodzinnego, a jakie do mieszkania w bloku? Poszukiwanie prawidłowej odpowiedzi na takie pytania zawsze na końcu zaprowadzi pytającego do uzyskanej przez okno klasy technicznej. Ponieważ dotychczas nie sformułowano w Polsce powszechnie obowiązującego zbioru wymagań i zastosowań okien, zaprezentujemy czytelnikom wybrane fragmenty Instrukcji 480/2012 ITB, które stanowią propozycję zakresu stosowania okien w zależności od uzyskanej przez nie klasy technicznej.
Klasa techniczna okna, a wymagania.
To co odróżnia od siebie dwa pozornie takie same okna PVC, to poziom określonych właściwości użytkowych nazwanych przez Instytut Techniki Budowlanej w Instrukcji 480/2012 „klasą techniczną”. Wcale nie jest tak, że inwestor z Pcimia powinien zastosować w swoim domu okna o takiej samej klasie technicznej, jak inwestor ze Świnoujścia, a inwestor z Gorzowa takie same, jak inwestor z Pacanowa.
Chociaż okna tych wszystkich ludzi mogą być zbudowane z profili o takiej samej liczbie komór, mogą być wyposażone w takie same przeszklenia i okucia tym, co je powinno jednak koniecznie różnić jest klasa techniczna, czyli poziom właściwości użytkowych. Konieczność różnicowania poziomów właściwości użytkowych okien PVC wynika nie tylko z indywidualnych potrzeb każdego inwestora, wynika również z… przyczyn obiektywnych, do których przede wszystkim trzeba zaliczyć lokalizację obiektu, w którym mają być zastosowane.
Specyficzna rola jaką spełnia okno w obiekcie budowlanym, polegająca na oddzielaniu stabilnego klimatu wewnętrznego pomieszczeń od zmiennych zewnętrznych warunków atmosferycznych wynikających z pór roku, wiatru, deszczu i różnic temperatur powinna skłaniać inwestorów do bacznego przyglądania się oknom pod kątem ich odporności na niekorzystne oddziaływanie tych zjawisk. W związku z tym, że różne zjawiska pogodowe w różnych częściach Polski występują z różną intensywnością konieczne jest tam stosowanie okien o zróżnicowanych właściwościach użytkowych, o różnej klasie technicznej.
Powietrze, woda, wiatr
Powietrze, woda, wiatr, to pewien skrót myślowy dotyczący właściwości użytkowych okien. Trzy tytułowe pojęcia dotyczą odporności każdego okna na przepuszczalność powietrza przy zmiennym ciśnieniu parcia wiatru, jego szczelności w czasie opadów deszczu i odporności na odkształcenia powodowane oddziaływaniem, (parciem i ssaniem), wiatru.
Sygnalizowaliśmy wcześniej, że w różnych regionach Polski pewne zjawiska pogodowe występują z różną intensywnością, co powoduje konieczność stosowania tam okien o różnym poziomie właściwości użytkowych. Poniżej przedstawimy tabele pochodzące z Instrukcji 480/2012, w których Instytut Techniki Budowlanej podaje wartości wymagań minimalnych w zakresie tych trzech właściwości użytkowych w zależności od lokalizacji obiektu w określonej strefie obciążenia wiatrem, położenia obiektu względem poziomu morza, kategorii terenu i wysokości wbudowania okien w ściany budynku.
Dla ułatwienia odczytania wartości podanych w tabelach przypominamy normowy podział terytorium Polski na strefy obciążenia wiatrem i podział terenu na kategorie.
Mapa stref obciążenia wiatrem według PN-EN 1991-1-4:2008/A1:2010
Strefy obciążenia wiatrem według PN-EN 1991-1-4:2008/A1:2010
Kategorie terenu według PN-EN 1991-1-4:2008/A1:2010
Kategoria terenu 0 – Morze, obszar brzegowy otwarty na morze
Kategoria terenu I – Jeziora albo obszary z pomijalną niewielką roślinnością i bez przeszkód
Kategoria terenu II – Obszary z niską roślinnością, taką jak trawa oraz pojedynczymi przeszkodami (drzewa, budynki) oddalonymi od siebie na odległość nie mniejszą niż 20 ich wysokości
Kategoria terenu III – Obszary regularnie pokryte roślinnością albo budynkami z pojedynczymi przeszkodami oddalonymi od siebie na odległość nie większą niż 20 ich wysokości (jak wsie, tereny podmiejskie, stałe lasy)
Kategoria terenu IV – Obszary, na których przynajmniej 15% powierzchni pokrywają budynki o średniej wysokości przekraczającej 15m
Wymagania minimalne dla okien i drzwi PVC według Instrukcji ITB 480/2012
Kategoria terenu 0 (Morze, obszar brzegowy otwarty na morze) |
|||||||||
Kategoria terenu wg.PN-EN 1991-1-4 |
Wysokość wbudowania (m) |
Czynnik* | Strefy obciążenia wiatrem według PN-EN 1991-1-4:2008/AC/2009 |
||||||
Strefa 1 | Strefa 2 | Strefa 3 | |||||||
Wysokość na poziomem morza (npm) | |||||||||
≤ 300 | ≤ 300 | ≤ 300 | 400 | 500 | 600 | 700 | |||
0 | j.n. | j.n. | Wymagane jest oddzielne ustalenie klasyfikacji |
Kategoria terenu I (Jeziora albo obszary z pomijalną niewielką roślinnością i bez przeszkód) |
|||||||||
Kategoria terenu wg. PN-EN 1991-1-4 |
Wysokość wbudowania (m) |
Czynnik* | Strefy obciążenia wiatrem według PN-EN 1991-1-4:2008/AC/2009 |
||||||
Strefa 1 | Strefa 2 | Strefa 3 | |||||||
Wysokość na poziomem morza (npm) | |||||||||
≤ 300 | ≤ 300 | ≤ 300 | 400 | 500 | 600 | 700 | |||
I | 10 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
Woda | 7A | 8A | 7A | 7A | 8A | 8A | 8A | ||
Wiatr | B3 | B4 | B3 | B3 | B4 | B4 | B5 | ||
20 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 4*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 7A | 8A | 7A | 8A | 8A | 8A | 8A | ||
Wiatr | B3 | B5 | B3 | B4 | B4 | B5 | B5 | ||
40 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 4*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 8A | 8A | 8A | 8A | 8A | 9A | 9A | ||
Wiatr | B4 | BE 2200 |
B4 | B4 | B5 | BE 2200 |
BE 2400 |
||
60 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 4*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 8A | 9A | 8A | 8A | 8A | 9A | 9A | ||
Wiatr | C4 | CE 2300 |
C4 | C5 | CE 2100 |
CE 2400 |
CE 2600 |
||
100 | Powietrze | 2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 8A | 9A | 8A | 8A | 9A | 9A | E700 | ||
Wiatr | C5 | CE 2600 |
C5 | CE 2100 |
CE 2400 |
CE 2600 |
CE 2900 |
||
*Jako czynniki w tabeli podano: Przepuszczalność powietrza (powietrze), wodoszczelność (woda), odporność na obciążenie wiatrem (wiatr). **Okna i drzwi balkonowe z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym (zastosowane urządzenia powinny spełniać wymagania nominalnego przepływu powietrza według PN-EN-B 03430:1983/Az3:2000, przeznaczone do pomieszczeń, w których nie zastosowano wentylacji mechanicznej nawiewnej ani nawiewno-wywiewnej. ***Okna i drzwi balkonowe, dla których współczynnik infiltracji powietrza a ≤0,3 m3/(hmdaPa2/3) według Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75, poz.690 z późn. zm.), przeznaczone do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację mechaniczną nawiewną lub nawiewno-wywiewną lub w których dopływ powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do potrzeb wentylacji został zapewniony poprzez urządzenia nawiewne zamontowane w innych częściach przegród zewnętrznych. A – klasa wodoszczelności okien wystawionych całkowicie na działanie czynników atmosferycznych. Podane w tabeli klasy wodoszczelności odnoszą się zarówno do okien szczelnych, jak i z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym. |
Kategoria terenu II [Obszary z niską roślinnością, taką jak trawa oraz pojedynczymi przeszkodami (drzewa, budynki) oddalonymi od siebie na odległość nie mniejszą niż 20 ich wysokości] |
|||||||||
Kategoria terenu wg. PN-EN 1991-1-4 |
Wysokość wbudowania (m) |
Czynnik* | Strefy obciążenia wiatrem według PN-EN 1991-1-4:2008/AC/2009 |
||||||
Strefa 1 | Strefa 2 | Strefa 3 | |||||||
Wysokość na poziomem morza (npm) | |||||||||
≤ 300 | ≤ 300 | ≤ 300 | 400 | 500 | 600 | 700 | |||
II | 10 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
Woda | 4A | 7A | 4A | 7A | 7A | 8A | 8A | ||
Wiatr | B2 | B3 | B2 | B3 | B3 | B4 | B4 | ||
20 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
|
Woda | 7A | 8A | 7A | 7A | 8A | 8A | 8A | ||
Wiatr | B3 | B4 | B3 | B3 | B4 | B4 | B5 | ||
40 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 4*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 7A | 8A | 8A | 8A | 8A | 8A | 8A | ||
Wiatr | B3 | B5 | B4 | B4 | B4 | B5 | BE 2100 |
||
60 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 4*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 8A | 8A | 8A | 8A | 8A | 8A | 9A | ||
Wiatr | C4 | CE 2200 |
C4 | C4 | C5 | CE 2100 |
CE 2400 |
||
100 | Powietrze | 2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 8A | 9A | 8A | 8A | 9A | 9A | E700 | ||
Wiatr | C5 | CE 2500 |
C5 | C5 | CE 2200 |
CE 2400 |
CE 2700 |
||
* Jako czynniki w tabeli podano: Przepuszczalność powietrza (powietrze), wodoszczelność (woda), odporność na obciążenie wiatrem (wiatr). ** Okna i drzwi balkonowe z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym (zastosowane urządzenia powinny spełniać wymagania nominalnego przepływu powietrza według PN-EN-B 03430:1983/Az3:2000, przeznaczone do pomieszczeń, w których nie zastosowano wentylacji mechanicznej nawiewnej ani nawiewno-wywiewnej. *** Okna i drzwi balkonowe, dla których współczynnik infiltracji powietrza a ≤0,3 m3/(hmdaPa2/3) według Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75, poz.690 z późn. zm.), przeznaczone do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację mechaniczną nawiewną lub nawiewno-wywiewną lub w których dopływ powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do potrzeb wentylacji został zapewniony poprzez urządzenia nawiewne zamontowane w innych częściach przegród zewnętrznych. A – klasa wodoszczelności okien wystawionych całkowicie na działanie czynników atmosferycznych. Podane w tabeli klasy wodoszczelności odnoszą się zarówno do okien szczelnych, jak i z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym. |
Kategoria terenu III [Obszary regularnie pokryte roślinnością albo budynkami z pojedynczymi przeszkodami oddalonymi od siebie na odległość nie większą niż 20 ich wysokości (jak wsie, tereny podmiejskie, stałe lasy)] |
|||||||||
Kategoria terenu wg. PN-EN 1991-1-4 |
Wysokość wbudowania (m) |
Czynnik* | Strefy obciążenia wiatrem według PN-EN 1991-1-4:2008/AC/2009 |
||||||
Strefa 1 | Strefa 2 | Strefa 3 | |||||||
Wysokość na poziomem morza (npm) | |||||||||
≤ 300 | ≤ 300 | ≤ 300 | 400 | 500 | 600 | 700 | |||
III | 10 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
Woda | 4A | 7A | 4A | 4A | 7A | 7A | 7A | ||
Wiatr | B2 | B3 | B2 | B2 | B3 | B3 | B3 | ||
20 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
|
Woda | 5A | 7A | 5A | 7A | 7A | 7A | 8A | ||
Wiatr | B2 | B3 | B2 | B3 | B3 | B3 | B4 | ||
40 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
|
Woda | 7A | 8A | 7A | 7A | 8A | 8A | 8A | ||
Wiatr | B3 | B4 | B3 | B3 | B4 | B4 | B5 | ||
60 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 4*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 7A | 8A | 7A | 8A | 8A | 8A | 8A | ||
Wiatr | C3 | C5 | C3 | C4 | C4 | C5 | C5 | ||
100 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 4*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
2** 4*** |
|
Woda | 8A | 8A | 8A | 8A | 8A | 8A | 9A | ||
Wiatr | C4 | C5 | C4 | C4 | C5 | C5 | CE 2200 |
||
* Jako czynniki w tabeli podano: Przepuszczalność powietrza (powietrze), wodoszczelność (woda), odporność na obciążenie wiatrem (wiatr). ** Okna i drzwi balkonowe z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym (zastosowane urządzenia powinny spełniać wymagania nominalnego przepływu powietrza według PN-EN-B 03430:1983/Az3:2000, przeznaczone do pomieszczeń, w których nie zastosowano wentylacji mechanicznej nawiewnej ani nawiewno-wywiewnej. *** Okna i drzwi balkonowe, dla których współczynnik infiltracji powietrza a ≤0,3 m3/(hmdaPa2/3) według Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75, poz.690 z późn. zm.), przeznaczone do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację mechaniczną nawiewną lub nawiewno-wywiewną lub w których dopływ powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do potrzeb wentylacji został zapewniony poprzez urządzenia nawiewne zamontowane w innych częściach przegród zewnętrznych. A – klasa wodoszczelności okien wystawionych całkowicie na działanie czynników atmosferycznych. Podane w tabeli klasy wodoszczelności odnoszą się zarówno do okien szczelnych, jak i z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym. |
Kategoria terenu IV (Obszary, na których przynajmniej 15% powierzchni pokrywają budynki o średniej wysokości przekraczającej 15m) |
|||||||||
Kategoria terenu wg. PN-EN 1991-1-4 |
Wysokość wbudowania (m) |
Czynnik* | Strefy obciążenia wiatrem według PN-EN 1991-1-4:2008/AC/2009 |
||||||
Strefa 1 | Strefa 2 | Strefa 3 | |||||||
Wysokość na poziomem morza (npm) | |||||||||
≤ 300 | ≤ 300 | ≤ 300 | 400 | 500 | 600 | 700 | |||
IV | 10 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
Woda | 4A | 4A | 4A | 4A | 4A | 4A | 4A | ||
Wiatr | B2 | B2 | B2 | B2 | B2 | B2 | B2 | ||
20 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
|
Woda | 5A | 5A | 5A | 5A | 5A | 7A | 7A | ||
Wiatr | B2 | B2 | B2 | B2 | B2 | B3 | B3 | ||
40 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
|
Woda | 5A | 7A | 5A | 7A | 7A | 7A | 8A | ||
Wiatr | B2 | B3 | B2 | B3 | B3 | B3 | B4 | ||
60 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
|
Woda | 7A | 8A | 7A | 7A | 7A | 8A | 8A | ||
Wiatr | C3 | C4 | C3 | C3 | C3 | C4 | C4 | ||
100 | Powietrze | 2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 3*** |
2** 4*** |
|
Woda | 7A | 8A | 7A | 7A | 8A | 8A | 8A | ||
Wiatr | C3 | C4 | C4 | C4 | C4 | C4 | C5 | ||
* Jako czynniki w tabeli podano: Przepuszczalność powietrza (powietrze), wodoszczelność (woda), odporność na obciążenie wiatrem (wiatr). ** Okna i drzwi balkonowe z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym (zastosowane urządzenia powinny spełniać wymagania nominalnego przepływu powietrza według PN-EN-B 03430:1983/Az3:2000, przeznaczone do pomieszczeń, w których nie zastosowano wentylacji mechanicznej nawiewnej ani nawiewno-wywiewnej. *** Okna i drzwi balkonowe, dla których współczynnik infiltracji powietrza a ≤0,3 m3/(hmdaPa2/3) według Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75, poz.690 z późn. zm.), przeznaczone do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację mechaniczną nawiewną lub nawiewno-wywiewną lub w których dopływ powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do potrzeb wentylacji został zapewniony poprzez urządzenia nawiewne zamontowane w innych częściach przegród zewnętrznych. A – klasa wodoszczelności okien wystawionych całkowicie na działanie czynników atmosferycznych. Podane w tabeli klasy wodoszczelności odnoszą się zarówno do okien szczelnych, jak i z urządzeniami nawiewnymi w położeniu zamkniętym. |
Okna PVC nie gorsze niż…
Instrukcja 480/2012 to dokument stosunkowo nowy, opublikowany pięć miesięcy temu. Mimo upływu czasu nie wywołał branżowej dyskusji chociaż powinien, bo jest tu o czym dyskutować. Nie wdając się w polemiki z zawartymi w Instrukcji treściami i wartościami klas technicznych nam wydaje się ona dokumentem ważnym o tyle, że po raz pierwszy inwestorzy i architekci znajdują odwołanie do minimalnych poziomów tak wielu właściwości użytkowych okien jednocześnie, a zarazem dowiadują się, iż: „Okna nie mogą być gorsze niż…” .
Piłeczka jest teraz po stronie producentów i sprzedawców, którzy powinni udowodnić, że ich okna nie są gorsze od wymagań ITB. „Nie są gorsze”, to nawet za mało. Dostępne na rynku okna powinny mieć klasę techniczną sporo lepszą od minimalnych wymagań ITB! Wykazał to nasz niedawny konsumencki test okien PVC.
Dzięki niemu wiadomo, że nawet najlepsze okno jest „jak nowe” tylko w chwili zakupu, a jego eksploatacja przez użytkownika powoduje stopniową, czasem bardzo znaczną, utratę początkowej klasy technicznej. Dokładając do tego niekorzystny wpływ oddziaływania czynników atmosferycznych wychodzi czarno na białym, że kupując okna o relatywnie niskiej klasie technicznej, takiej na granicy wymagań ITB, szybko popadniemy w kłopoty nie mówiąc już o braku zadowolenia z zakupu.
Z tym oddziaływaniem czynników atmosferycznych na okna, a w szczególności różnic temperatur, to ciekawa sprawa. Mało kto z inwestorów i architektów wie, że odporność okna na wpływy klimatyczne można ustalić przed jego zakupem. Przyznacie, że dobrze byłoby wiedzieć wcześniej, czy z kupowanego okna zrobi się „banan”, czy też nie? A jak już macie „okiennego banana”, to czy mieści się on w granicach ugięć uznanych przez ITB za dopuszczalne, czy je przekracza? Jeśli to was zainteresowało, to z kolejnego naszego artykułu dowiecie się, co o „okiennych bananach” i odporności okien na wpływy klimatyczne mówi Instrukcja 480/2012.
OKNOTEST.PL
Oknotest.pl 2013-05-11 00:00:00 aktualizacja: 2021-02-26 15:41:37