EMO-STROPEX - montaż okien w systemie listwowym
Wśród materiałów wykorzystywanych podczas instalacji okien przysłowiową wisienką na torcie powinny być tak zwane „systemy montażu”. Czym jest „system montażu”? To zbiór materiałów i zasad ich użycia, który powinien prowadzić monterów, jak po sznurku do osiągnięcia planowanego celu. O tym, że na sznurku zdarzają się supły przekonali się monterzy firmy FIX z Wrocławia, którym przyszło zmierzyć się z zadaniem montażu okien w systemie listwowym EMO-STROPEX.
Cel montażu okien
System montażu okien powinien krok po kroku prowadzić monterów do osiągnięcia planowanego celu. Zastanawialiście się kiedyś, jakie cele należy osiągnąć podczas montażu okien? To pozornie proste pytanie nastręcza wiele trudności przy próbie odpowiedzi. Wynika to między innymi z faktu, że nie ma jednoznacznie określonych wymagań montażowych, a co za tym idzie, nie ma i nie może być jednej powszechnie obowiązującej definicji pojęcia „cel montażu okien”.
Nasza autorska definicja, uwzględniająca aktualny stan techniki oraz wymagania krajowych przepisów techniczno-budowlanych, którą posługujemy się w każdym przypadku, gdy przychodzi zmierzyć się z oceną przydatności komponentów albo wykonania montażu brzmi następująco:
Celem montażu okien jest skuteczne oddzielenie klimatu zewnętrznego od klimatu panującego wewnątrz domu lub mieszkania wraz z jednoczesnym przeniesieniem na konstrukcję budynku sił działających na okno pochodzących od czynników zewnętrznych, takich jak ciężar konstrukcji, wiatr albo temperatura przy zastosowaniu zasady wykonania połączenia okna z murem pod kątem uzyskania całkowitej szczelności na przenikanie powietrza oraz w sposób uniemożliwiający przenikanie wody opadowej do wnętrza budynku, a także minimalizowanie wartości liniowych mostków cieplnych na całej długości połączenia okna z ościeżem.
Mając na uwadze tak sformułowane cele przez kilka dni przyglądaliśmy się zmaganiom monterów firmy FIX z montażem okien w systemach EMO-STROPEX.
Systemy montażu okien EMO-STROPEX
Skrót EMO pochodzi od nazwy „energooszczędny montaż okien”. Zestaw wyrobów EMO-STROPEX - system listwowy objęty jest Aprobatą Techniczną ITB AT-15-9681/2016. Wyroby wchodzące w skład systemu służą do termoizolacyjnego montażu okien z PVC-U w licu ściany zewnętrznej i mogą być stosowane z oknami jedno i dwuskrzydłowymi, z szybą jedno lub dwukomorową o maksymalnych wymiarach 1580 mm x 1610 mm. Firma STROPEX jest także twórcą systemu EMO–STROPEX system ramowy objętego Aprobatą Techniczną ITB AT-15-9629/2016.
Jednym z podstawowych elementów systemu ramowego EMO-STROPEX jest Termo-BELKA. Zadaniem produktu wykonanego z poliuretanowego rdzenia i płyt magnezowych jest ułatwienie montażu rolet podtynkowych przy jednoczesnym obniżaniu wartości liniowych mostków termicznych powstających w obrębie nadproża ościeża okna.
Termo-BELKA mocowana jest do nadproża okna przy pomocy prowadnic i specjalnych wieszaków. To oryginalne i ciekawe rozwiązanie poza funkcjami opisanymi w Aprobacie umożliwia również ewentualną korektę poziomu nadproża. Niestety, to chyba koniec zalet Termo-BELKI, z którą mieliśmy do czynienia na budowie. Dalej zaczynają się „montażowe schody”.
Termo-BELKA - uszczelnienia
Pierwsze trudności mogą pojawić się na etapie koniecznych uszczelnień styku Termo-BELKI z nadprożem i ścianami ościeża. Element Termo-BELKI ma 240 mm głębokości. Podczas montażu, który spełniać ma najwyższe standardy izolacyjności cieplnej zasadnym jest, aby przestrzeń szczeliny powstającej pomiędzy górną płaszczyzną belki i dolną płaszczyzną nadproża wypełnić w całości pianką PUR.
Regułą w takich przypadkach jest, że monterzy układają kolejno kilka warstw pianki czyniąc to zarówno od strony wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Niestety w wielu przypadkach zastosowania Termo-BELKI, jako odrębnego elementu podwieszanego pod standardowym betonowym nadprożem może okazać się to trudne do wykonania.
Tak właśnie było w opisywanym przypadku. O ile po stronie zewnętrznej swobodnie można było manewrować dyszą pistoletu na pełnej głębokości szczeliny, o tyle po stronie wewnętrznej, pistolet z nałożoną puszką pianki PUR nie mieścił się pomiędzy górną krawędzią belki, a stropem. Pozostawała więc aplikacja pianki tylko z jednej strony. To oczywiście możliwe, ale w praktyce przy takiej głębokości szczeliny dylatacyjnej można mieć wątpliwości, co do prawidłowości wykonanego uszczelnienia.
Nawet przy zachowaniu należytej, profesjonalnej staranności, powstawanie kawern w strukturze pianki albo pozostawienie w szczelinie niewypełnionych przestrzeni jest prawdopodobne, a sprawdzić tego nie sposób. To jeszcze nie koniec potencjalnych kłopotów z uszczelnieniem styku Termo-BELKI ze ścianą ościeża.
W osi belki znajdują się podłużne, przelotowe kanały ułatwiające mocowanie elementu do nadproża. Przycinając belkę na odpowiedni wymiar może zdarzyć się, że któryś ze skrajnych kanałów zostanie „otwarty”, co naszym zdaniem nie pozostaje bez wpływu na poprawność uszczelnienia. Istotę problemu, jak na dłoni widać na kolejnych zdjęciach. Pianka aplikowana w przestrzeń pomiędzy boczną płaszczyznę belki, a ścianę ościeża „wypada” z otwartego kanału mocowania. Aby uporać się z takim „drobiazgiem” trzeba poświęcić cenny czas i uwagę. Na dodatek, podobnie jak w poprzednim przypadku, nie sposób stwierdzić poprawności uszczelnienia na całym odcinku otwartego kanału Termo-BELKI.
Mocowanie mechaniczne okna do Termo-BELKI
Termo-BELKA podwieszona pod betonowym nadprożem stanowi jakby jego przedłużenie, stając się w istocie „nadprożem” dla montowanego okna. Problem do rozwiązania, to mocowanie mechaniczne okna do Termo-BELKI. Podczas montażu, który mieliśmy okazję obserwować, górna część ościeżnicy okna powinna zostać zamocowana do poliuretanowego rdzenia belki przy użyciu standardowych stalowych kotew montażowych.
Elementem pośrednim są specjalne łączniki mechaniczne wkręcane w poliuretanowy rdzeń belki. Trzeba przyznać, że ślimakowy łącznik mechaniczny systemu STROPEX, doskonale zdaje egzamin, jako gniazdo śruby mocującej. Kłopotem stają się jego wymiary, a w szczególności średnica.
Rozmieszczając stalowe kotwy montażowe na obwodzie ramy ościeżnicy zgodnie z wymaganiami producenta okien oraz powszechnie przyjętymi do stosowania wymaganiami Instrukcji 421/2016 ITB okazywało się, że część kotew przebiega po litym materiale belki, a część przecina znajdujące się w niej kanały montażowe. Chcąc być w zgodzie z przywołanymi wcześniej wymaganiami, kotwy powinny być mocowane do elementu nośnego, w tym przypadku Termo-BELKI, dwiema śrubami mocującymi. Przy zastosowaniu kotew o standardowych wymiarach, to zadanie trudne do wykonania, a czasem wręcz niemożliwe ze względu na konieczność umieszczenia w rdzeniu belki, nieomalże tuż obok siebie, dwóch łączników mechanicznych STROPEX, co może kończyć się naruszeniem ścian kanałów montażowych i osłabieniem jakości mocowania. W jakimś stopniu problem dotyczy również kotew, które stykają się z litym materiałem belki. W tym przypadku średnica łącznika mechanicznego STROPEX także komplikuje zadanie.
Mocowanie Termo-LISTWY do ramy ościeżnicy okna
Elementem, od którego system przyjmuje nazwę „System listwowy” są Termo-LISTWY mocowane na całym obwodzie ramy ościeżnicy okna.
Aprobata Techniczna dopuszcza zapięcie listwy na ramie ościeżnicy wyłącznie na „zatrzask”. Próby zapinania Termo-LISTWY w niskich temperaturach wskazują jednak, że ze względu na konstrukcję, Termo-LISTWA powinna być mocowana do ościeżnicy również w sposób mechaniczny, co prawdopodobnie i tak do końca nie zapobiegnie możliwym odkształceniom tego elementu poddanego oddziaływaniu obciążeń eksploatacyjnych. Jednak to nie sposób łączenia listwy z ramą i zachowanie pod wpływem obciążeń budzą największe wątpliwości. Elementem, na który koniecznie trzeba zwrócić uwagę podczas montażu jest styk dwóch odcinków Termo-LISTWY w narożu okna.
Prawidłowo docięte i zapięte we wrębach ościeżnicy odcinki Termo-LISTWY schodzą się na końcach pod kątem prostym, „na styk”. Takie połączenie samo w sobie nie jest szczelne na przenikanie powietrza. Na dodatek, naroża okien z PVC-U od strony zewnętrznej są w procesie produkcyjnym frezowane, tym samym pomiędzy listwami schodzącymi się pod kątem prostym, a skośnym narożem ramy ościeżnicy powstaje naturalna pusta przestrzeń, dziura, której w przyszłości nie zasłonią folie paroizolacyjne i paroprzepuszczalne o ile zgodnie z zaleceniami twórców systemu mocowane będą do płaszczyzn Termo-LISTWY.
Kto w porę nie dostrzeże problemu może popaść w spore kłopoty. Nie daje nam spokoju jeszcze jedna sprawa związana z zastosowaniem Termo-LISTWY, a mianowicie jej wymiary. Monterzy firmy FIX instalowali okna VETREX V82, dla których głębokość ościeżnicy wynosi 82 mm. Termo-LISTWA ma głębokość zdecydowanie mniejszą, co naszym zdaniem niesie za sobą aż dwie niekorzystne implikacje.
Pierwsza, to głębokość warstwy termoizolacji wykonywanej z pianki PUR pomiędzy ścianą ościeża, a ramą okna. W standardowych montażach „w licu ściany”, warstwa termoizolacji z reguły ma wymiar głębokości ościeżnicy okna, czyli 82 mm, w opisywanym przypadku ze względu na wymiar głębokości Termo-LISTWY warstwa termoizolacji wyniesie zaledwie 50 mm. Czy 40% redukcja warstwy termoizolacji wokół okna nie wydaje się być dziwnym zabiegiem w systemie montażu nastawionym na „energooszczędność”?
Kolejne, niekorzystne zjawisko znajdujące przyczynę w wymiarze głębokości Termo-LISTWY, to możliwość powstawania „wpustów” nie znajdujących żadnego technicznego uzasadnienia, pomiędzy licem ramy ościeżnicy, a licem muru. Są one naturalną konsekwencją przesunięcia lica Termo-LISTWY względem lica ramy ościeżnicy i lica muru konstrukcyjnego.
Powyższy schemat jest ilustracją opisanego zjawiska. Od strony zewnętrznej i wewnętrznej widoczne są „wpusty” powstające w wyniku przesunięcia względem siebie płaszczyzn elementów. Głębokość wpustów po obu stronach konstrukcji okiennej może być różna w zależności od systemu kształtowników okiennych oraz głębokości Termo-LISTWY. Pozostawienie niewypełnionych wpustów pod warstwą ocieplenia może być w przyszłości przyczyną szybszej degradacji złącza i/lub niekontrolowanej infiltracji powietrza.
EMO-STROPEX system listwowy - mocowanie okna do ościeża
Zgodnie z Aprobatą Techniczną ITB AT-15-9681/2016 okno wraz z ramą powinno być montowane w ościeżu stalowymi kotwami montażowymi typ K-8. Okno obudowane ramą systemu EMO-STROPEX – system listwowy wstawia się w ościeże. Pomiędzy ramą, a ościeżem powinny być pozostawione szczeliny szerokości 30 ÷ 40 mm. Do ich uszczelniania powinny być stosowane piany poliuretanowe oraz folie paroszczelne i paroprzepuszczalne. Tyle na ten temat Aprobata.
Jak widać na zdjęciach monterzy firmy FIX nie bacząc na zapisy Aprobaty, tam gdzie tylko było to możliwe zrezygnowali z zastosowania kotew, wykonując mocowanie mechaniczne okna przy użyciu śrub ramowych. Powody takiego działania wynikają z ich doświadczenia w wykonywaniu prac montażowych i przewidywanych skutków zastosowania się do wymagań Aprobaty.
Wymaganie Aprobaty, co do szerokości szczeliny dylatacyjnej w połączeniu z koniecznością stosowania stalowych kotew montażowych nie wydaje się być najszczęśliwsze. Długość standardowej stalowej kotwy montażowej wynosi około 150 mm. Aby zamocować kotwę do ramy okna poprzez Termo-LISTWĘ z jednej strony, a z drugiej strony przykręcić ją do muru ościeża dwoma łącznikami mechanicznymi, konieczne jest znaczące jej ugięcie i to co najmniej w dwóch miejscach.
Nadmierne ugięcia kotew montażowych negatywnie wpływają na przenoszenie sił działających prostopadle do płaszczyzny okna, to po pierwsze. Po drugie, ugięcia kotew montażowych będą sporym utrudnieniem we właściwym ułożeniu folii wewnętrznej. W obrębie ugięcia kotwy folia uszczelniająca nie będzie prawidłowo przylegać do ościeża i materiału termoizolacji.
Nasze doświadczenia z badań szczelności połączeń okien z ościeżami na placach budowy pokazują, że powstające w ten sposób „pustki” mogą być miejscami powstawania niekontrolowanej infiltracji powietrza przez złącze.
EMO-STROPEX system listwowy – montaż Termo-PARAPETU
Po zamontowaniu okna z PVC-U z ramą sytemu EMO-STROPEX system listwowy, w ościeże wklejany jest Termo-PARAPET przy użyciu kleju poliuretanowego, tak napisano w Aprobacie. To wymaganie jest nie tylko nierozsądne lecz naszym zdaniem wręcz szkodliwe dla jakości wykonania montażu!
Pozwalamy sobie na tak dosadne określenie, bo Termo-PARAPET STROPEX to nic innego, jak kolejna wersja produktu, który na polskim rynku nazywa się potocznie „ciepłym parapetem”. Idea zastosowania „ciepłych parapetów” począwszy od roku 2008, kiedy to pojawiły się po raz pierwszy w ofercie Tremco-illbruck i na polskich budowach, polega na ograniczeniu wartości liniowego mostka termicznego w progu okna, uszczelnieniu styku progowej części okna z ościeżem oraz… zapewnieniu montażu okna w poziomie. Tę ostatnią właściwość osiąga się wtedy, kiedy „ciepły parapet” mocowany jest w ościeżu jeszcze przed zamontowaniem okna. Sytuacja odwrotna, wymagana Aprobatą, przypomina próbę budowy domu od… dachu.
Termo-PARAPET systemu EMO-STROPEX to nic innego, jak Termo-LISTWA obudowana od strony wewnętrzej i zewnętrzej. Trzeba przyznać, że sztywność tego klejonego elementu jest nieporównywalna w stosunku do innych dotychczas znanych rozwiązań „ciepłych parapetów”. Patrząc na zdjęcia ilustrujące budowę tego produktu spróbujcie sobie teraz wyobrazić jego mocowanie do zamontowanego wcześniej okna wraz z jednoczesną próbą starannego i szczelnego przyklejenia parapetu do progu ościeża przy zastosowaniu kleju poliuretanowego.
To niewykonalne albo może i wykonalne, ale tak skomplikowane, czaso i pracochłonne, a chyba i drogie, że gra nie warta świeczki. Jest jeszcze jeden szczegół, którego na zdjęciach dostrzec nie sposób. To obustronna, idealnie wręcz gładka powierzchnia elementu. Możecie dać wiarę lub nie, ale do Termo-PARAPETU nic niechce przywierać, nawet pianka PUR! Niestety z tego powodu również Termo-PARAPET nie łatwo przywiera do podłoża.
EMO-STROPEX system listwowy
Co możemy powiedzieć w podsumowaniu? Może najpierw coś o treści Aprobaty Technicznej. Wynika z niej po pierwsze, że EMO-STROPEX system listwowy może być stosowany z bardzo ograniczoną liczbą, relatywnie niewielkich konstrukcji okiennych, co jest trochę wbrew aktualnym trendom w budownictwie. Po drugie, mimo całkiem dobrych wyników w zakresie przenikalności cieplnej, przepuszczalność powietrza systemu, zdefiniowana poprzez współczynnik infiltracji a < 0,3 m3/(m*h*daPa2/3) poddaje w wątpliwość sens zastosowania systemu w budownictwie energooszczędnym i pasywnym, a twórcom chyba nie o to chodziło.
Niezależnie od treści Aprobaty należy uznać, że oba systemy EMO-STROPEX nie są ze sobą w pełni kompatybilne, co utrudnia tworzenie kombinacji materiałowych w obrębie systemów. Ponad to niektóre elementy zdają się wymagać jeszcze technicznego dopracowania w celu łatwiejszego osiągania celów montażu przy jednoczesnym spełnieniu wymagań Instrukcji 421/2016 ITB.
Tym razem sprawnej ekipie monterów firmy FIX przyszło iść do montażowego celu krętą drogą, podczas której więcej było zmagań z przeciwnościami niż przyjemności z marszu i poznawania nowych technologii. Nie ma jednak tego złego co by na dobre nie wyszło. Co ich nie zabiło, to ich wzmocni. Dali radę, taka praca.
OKNOTEST.PL
Oknotest.pl 2016-11-04 00:00:00 aktualizacja: 2021-02-23 13:52:32
