Montaż okien w domu pasywnym

Dom pasywny, a w szczególności jednorodzinny dom mieszkalny o pasywnej charakterystyce energetycznej, to w Polsce ciągle jeszcze bardziej idea, ciekawy pomysł, niż praktyka budownictwa. Jak to bywa w takich przypadkach zwolennicy i przeciwnicy budownictwa pasywnego spierają się nieomalże o każde rozwiązanie, detal, a wszystko kończy się na tradycyjnym „opłaca się”, czy się „nie opłaca”. Nie inaczej jest z montażem okien w budynkach pasywnych.

Okna w domu pasywnym

Nie sposób wypowiadać się o montażu okien w domu pasywnym, jeśli wcześniej nie wskaże się jakie okna powinny być instalowane w obiektach o pasywnej charakterystyce energetycznej. W dość powszechnym przekonaniu jedyną cechą okna w domu pasywnym jest wartość współczynnika przenikania ciepła ≤ 0,8 W/(m²*K). To jednocześnie prawda i nieprawda.

Rzeczywiście górna graniczna wartość współczynnika przenikania ciepła okien nadających się do stosowania w domach pasywnych wznoszonych w naszej strefie klimatycznej wynosi 0,8 W/(m²*K). Jednakże to, co odróżnia okno pasywne od okna pozornie pasywnego, to sposób w jaki osiąga się tę graniczną wartość współczynnika przenikania ciepła. Wielu producentów okien powiada o swoich wyrobach, że są to „okna pasywne” mimo tego, że pożądana wartość współczynnika osiągana jest w sposób nieco naciągany.

Kształtowniki okienne o relatywnie wysokiej wartości współczynnika przenikania ciepła U_f uzbraja się szybami zespolonymi o niskiej wartości współczynnika U_g. Stosując taki zabieg, ze względu na sposób wyznaczania wartości współczynnika przenikania ciepła U_w podany w normie PN-EN 10077-1, otrzymują korzystny dla siebie wynik, co nie oznacza wcale, że mamy do czynienia z oknem, które powinno być rzeczywiście zastosowane w budynku pasywnym.

W aktualnie obowiązujących polskich przepisach techniczno-budowlanych nie wspomina się o domach pasywnych, ani nie ustala żadnych wymagań dla tego typu budynków, jak i komponentów, z których mogą być wznoszone, w tym także dla okien i drzwi balkonowych. Od ponad 20 lat wiodącą rolę w europejskim, a nawet światowym budownictwie pasywnym odgrywa Instytut Domów Pasywnych (PHI) w Darmstadt.

To właśnie badania i zalecenia pochodzące z tego źródła tworzyły klimat dla idei  budynków pasywnych w Polsce. Od roku 2004 działa w Polsce Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej (PIBPiEO), jednostka akredytowana przez PHI. Na podstawie informacji PIBPIEO prezentujemy poniżej wymagania, jakie powinny być łącznie spełnione, aby konstrukcja okienna mogła być uznana za okno pasywne, a dokładniej za okno nadające się do instalacji w budynku pasywnym. Kolorem żółtym wyróżniono wymagania właściwe dla okien i drzwi balkonowych, które powinny być stosowane w domach pasywnych wznoszonych na obszarze RP.

Jak widać prawdziwe, certyfikowane przez PIBPiEO i PHI okno pasywne, to nie tylko odpowiednia wartość współczynnika przenikania ciepła, różna dla każdej ze stref klimatycznych. Okno pasywne, to złożona konstrukcja powstająca z komponentów zapewniających równowagę w zakresie potencjalnych strat ciepła w każdym z newralgicznych punktów przegrody. Jednym z istotnych elementów tej równowagi jest sposób montażu okien w domach pasywnych.

Montaż okien w domach pasywnych

Wzorem okien pasywnych, także do montażu konstrukcji okiennych w domach pasywnych przyklejono pewien znak szczególny. Panuje dość powszechne przekonanie, że montaż okien w budynku pasywnym musi być wykonany zawsze i bez wyjątków w warstwie ocieplenia, co akurat nie jest prawdą. W pasywnych domach o drewnianej konstrukcji szkieletowej albo domach wznoszonych w technologii szalunku traconego nie ma konieczności wynoszenia okien w warstwę ocieplenia.

Czynnikiem decydującym o pozycji okien podczas montażu w domu pasywnym, a także technice i technologii montażu oraz materiałach montażowych zawsze powinny być obliczenia wartości konstrukcyjnych liniowych mostków cieplnych powstających na styku niejednorodnych materiałowo komponentów oraz przewidywana przepuszczalność powietrza dla połączenia okna z ościeżem.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że w certyfikatach wydawanych przez PHI w Darmstadt dla okien i drzwi balkonowych przeznaczonych do stosowania i montażu w domach pasywnych, Instytut zawsze prezentuje wartości liniowych mostków cieplnych dla kilku typowych przypadków ścian konstrukcyjnych.  Poniżej przedstawiamy dwa przykładowe schematy montażowe i wyniki obliczeń wartości konstrukcyjnych liniowych mostków cieplnych dla montażu okien w domu pasywnym pochodzące z certyfikatów PHI.

Przykład nr 1

Wyniki obliczeń wartości konstrukcyjnych liniowych mostków cieplnych z certyfikatu PHI dla kształtowników Rehau Geneo Passive House właściwe dla konstrukcji okna pasywnego o następujących właściwościach:

Uw = 0,78 ≤ 0,80 W/(m² K)
Uw_inst ≤ 0,85 W/(m² K)
Ug = 0,70 W/(m² K)
f_Rsi ≥ 70

Przykład nr 2

Wyniki obliczeń wartości konstrukcyjnych liniowych mostków cieplnych z certyfikatu dla kształtowników ENERGETO 8000 właściwe dla konstrukcji okna pasywnego o następujących właściwościach:

Uw = 1,0 ≤ 1,0 W/(m² K)
Uw_inst ≤ 1,05 W/(m² K)
Ug = 0,90 W/(m² K)
f_Rsi ≥ 65
Q₁₀₀ = 0,24 ≤ 0,25m³/(hm)

Analiza wyników obliczeń i założeń przyjmowanych do ich przeprowadzenia powinna prowadzić inwestorów wznoszących domy pasywne i szykujących się do montażu okien pasywnych do kilku dość oczywistych wniosków:

• W domu pasywnym powinny być montowane okna spełniające jednocześnie wszystkie kryteria zalecane przez PHI albo PIBPiEO dla okien pasywnych.
• Montaż okien w domu pasywnym powinien być elementem projektu budowlanego.
• Montaż okien w domu pasywnym powinien być poprzedzony wykonaniem obliczeń wartości konstrukcyjnych liniowych mostków cieplnych z uwzględnieniem przepuszczalności powietrza przez połączenie okna z ościeżem.
• Montaż okien w domu pasywnym powinien być planowany z uwzględnieniem strefy klimatycznej, w której obiekt jest wznoszony.

Montaż okien pasywnych, wiedza, czy intuicja

Jesteśmy zwolennikami rozwoju budownictwa pasywnego w Polsce, szczególnie tego jednorodzinnego. Jednej z barier w jego rozwoju upatrujemy w intuicyjności poczynań inwestorów. Dotyczy to także zagadnienia montażu okien w domach pasywnych. Zdarza się, że inwestor przychodzący do salonu sprzedaży informuje sprzedawcę, że buduje dom pasywny i oczekuje oferty na odpowiednie okna pasywne oraz montaż, nie przedstawiając przy tym projektu, w którym architekt zaplanował odpowiedni dla tego obiektu sposób montażu.

Sprzedawcy bazując bardziej na informacji marketingowej niż wiedzy i obliczeniach wybierają dowolny sposób montażu, byle okno zostało wyniesione w warstwę ocieplenia, (bo mówi się, że to konieczne), a monterzy lepiej lub gorzej, w zależności od posiadanych umiejętności zadanie realizują. Mamy tu do czynienia z całą serią intuicyjnych działań zarówno po stronie inwestora, jak i sprzedawców.

W konsekwencji nawet wtedy, gdy okna pasywne zostaną zamontowane poprawnie może okazać się, że przyjęty sposób montażu nie jest wariantem optymalnym, dostosowanym i adekwatnym do wymagań obiektowych. W takich przypadkach inwestor i wykonawca mniej lub bardziej świadomie przyjmują na siebie ryzyko, że pożądane i zamierzone efekty nie zostaną w pełni osiągnięte, a wtedy… .

Wtedy szuka się winnego, a co gorsze cierpi przy okazji sama idea budownictwa pasywnego. Gromy spadają na producentów okien pasywnych i wykonawców montażu w domach pasywnych, chociaż istotą problemu jest skłonność do intuicyjnego działania powodowana chęcią pozornych oszczędności. Nie ma jednej prostej recepty na montaż okien w domu pasywnym.

Upraszczając nieco, różnica pomiędzy montażem okien w standardowym domu jednorodzinnym, a montażem okien pasywnych w pasywnym domu jednorodzinnym jest taka, jak pomiędzy szyciem masowym, a szyciem na miarę. Zaradne panie domu potrafiły na swoich Singerkach, czy Łucznikach tworzyć krawieckie cudeńka, ale po kieckę na specjalne okazje szły do… krawcowej. Montaż okien w domu pasywnym, wydaje się ciągle jeszcze być taką specjalną okazją. Tym samym wykrój i szycie dobrze jest powierzyć fachowcom, którzy w swej robocie bardziej oprą się na wiedzy i doświadczeniu niż intuicji i marketingu.

OKNOTEST.PL