Szukaj w Oknotest.pl

reklama

Wady estetyczne okien z PVC-U

Maj 2016

Jednym z powodów reklamacji wnoszonych przez nabywców okien z PVC-U są rysy na profilach okiennych lub na szybach, sposób wykończenia zgrzanego naroża albo nieznaczne różnice w fakturze i odcieniu oklein. Ten rodzaj wad nie ma żadnego wpływu na właściwości użytkowe produktu. Czy estetyka, a właściwie jej brak w subiektywnej ocenie nabywcy okna przesądza o istnieniu wady fizycznej rzeczy, stanowiąc podstawę do reklamacji w trybie rękojmi za wady?

Wada fizyczna

Ustawą z dnia 24 czerwca 2014 roku O prawach konsumenta dokonano nowelizacji art. 556 Kodeksu cywilnego wprowadzając ogólne określenie istoty odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady stanowiąc, że powstaje ona, jeżeli rzecz sprzedana ma wadą fizyczną lub prawną. Jednocześnie utraciła moc obowiązującą ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176).

reklama

W nowych regulacjach po raz pierwszy ustawodawca wprowadził definicję legalną pojęcia „wada fizyczna”. Art.5561 K.c. ab initio definiuje wadę fizyczną wskazując, że polega ona na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową, a następnie precyzuje na czym ta niezgodność może polegać. Odwołanie się w kodeksie cywilnym do pojęcia „niezgodności z umową” może być dla wielu osób mylące, jako że nawiązuje do regulacji, które niedawno straciły moc obowiązującą. Warto jednak zauważyć, że jest to zabieg służący zdefiniowaniu, czym do zasady jest wada fizyczna i w jaki sposób może być zidentyfikowana.

W świetle nowych przepisów wystąpienie wady fizycznej należy traktować jako przypadek niezgodności rzeczy albo usługi z umową. Według dr Juliana Jezioro ustawodawca wprowadza jako ogólną zasadę odpowiedzialność w ramach rękojmi za te cechy rzeczy, które objęte zostały umową, więc zostały uzgodnione w konkretnej umowie lub które rzecz powinna posiadać, na podstawie umowy, ustalonych zwyczajów i zasad współżycia społecznego. [E. Gniewek, P. Machnikowski, Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 6, C.H. Beck Warszawa 2014].

Brak estetyki, jako niezgodność z umową

Pod rządami ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej brak estetyki rzeczy sprzedanej traktowany, jako niezgodność z umową był przedmiotem wielu orzeczeń sądowych. Co prawda, składy orzekające odnosiły się w nich raczej do zagadnienia „istotności” wady wynikającej z braku estetyki rzeczy i związanej z tym możliwości odstąpienia konsumenta od umowy, nie mniej na tej podstawie można pokusić się o kilka wniosków natury bardziej ogólnej, mogących mieć znaczenie dla oceny i kwalifikacji braku walorów estetycznych okna, jako wady fizycznej w rozumieniu aktualnych regulacji związanych z rękojmią za wady. Poniżej prezentujemy ciekawy fragment uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku IV Wydział Cywilny Odwoławczy Sygn. akt IV Ca 262/13:

”W doktrynie przeważa pogląd, który Sąd, w składzie rozpoznającym niniejsza apelację w pełni podziela, że o istotności lub nieistotności wady, zatem i o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, powinien decydować punkt widzenia kupującegoa zatem jego subiektywna ocena niezgodności z umową, przy uwzględnieniu granic nadużycia prawa. […]

reklama

W orzecznictwie doprecyzowano ten pogląd uznawszy, że przy ocenie cechy istotności wady eksponować należałoby przede wszystkim odpowiednie oczekiwania nabywcy związane z funkcjonowaniem towaru, a nie tylko zobiektywizowany stan niezdatności do zwykłego użytku (w ogóle lub w określonym zakresie) lub bezwartościowość w znaczeniu funkcjonalnym. Przenosząc te poglądy na ustawę o sprzedaży konsumenckiej w literaturze podkreśla się nadto, że wada istotna może także polegać na brakach estetycznych i nie musi być determinowana użytecznością towaru określoną w umowie. Taki pogląd wyraziła m.in. E. Łętowska (Prawo umów, s. 403).

Konkludując stwierdzić należy, iż przy ocenie uzasadnionych oczekiwań konsumenta przy wykładni przepisów ustawy o sprzedaży konsumenckiej, należy kierować się modelem przeciętnego konsumenta, którego należy widzieć jako osobę stanowczą, rozsądną i krytyczną. Niezgodność towaru konsumpcyjnego jest istotna, jeśli towar ten nie odpowiada powszechnym, rozsądnym i uzasadnionym oczekiwaniom konsumenta budowanym na podstawie umowy, obejmującej ewentualnie indywidualnie uzgodnione, szczególne przeznaczenie towaru lub na podstawie zwykłego przeznaczenia i właściwości tego rodzaju towaru lub też zapewnień (reklamy) producenta, importera lub sprzedawcy, co do cech i właściwości towaru. 

Przy ocenie istotności niezgodności należy także brać pod uwagę tak funkcjonalność i użyteczność towaru, jak i jego walory estetyczne, jeśli wynikają ze szczególnego lub zwykłego przeznaczenia towaru. Natomiast prawo konsumenta do odstąpienia od umowy musi być wykluczone, jeśli świadczenie sprzedawcy, chociaż wadliwe, znacznie zaspokaja interes konsumenta. Wówczas wadę towaru należy uznać za nieistotną, tym samym konsumentowi nie przysługuje możliwość odstąpienia od umowy.”

W świetle powyższego wywodu Sądu Okręgowego w Słupsku wielu uczestnikom rynku okiennego może wydawać się teraz, że brak estetyki okna zawsze można uznać za niezgodność rzeczy z umową, a tym samym na gruncie obecnie obowiązujących przepisów o rękojmi, za wadę fizyczną rzeczy, ponieważ decydujące znaczenie przypisuje się subiektywnej ocenie nabywcy.

Co więcej, na podstawie takiej subiektywnej oceny w określonych warunkach brak estetyki okna może być uznany za wadę fizyczną istotną umożliwiającą nabywcy odstąpienie od umowy. To nie do końca prawdziwe przekonanie, bowiem są i pewne ograniczenia dla „subiektywnych ocen nabywcy” wynikające z konieczności stosowania przez sądy przy wykładni przepisów ustawy o sprzedaży konsumenckiej modelu przeciętnego konsumenta i jego uzasadnionych oczekiwań. 

Przeciętny konsument i uzasadnione oczekiwania

Definicję legalną pojęcia „przeciętny konsument” wprowadza art.2 pkt.8 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. O przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Przez pojęcie przeciętny konsument” – rozumie się konsumenta, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny; oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa.

reklama

Odnosząc się do pojęcia „przeciętny konsument” w wyroku z dnia 4 marca 2014 r. Sygn. akt III SK 34/13 Sąd Najwyższy stwierdza: „ W ocenie Sądu Najwyższego, jest to konsument rozsądnie krytyczny, będący osobą dojrzałą, należycie poinformowaną, przezorną i ostrożną. W wyroku Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2008 r., III CSK 377/07, wskazano, że w krajowym orzecznictwie i piśmiennictwie odchodzi się od modelu przeciętnego konsumenta jako osoby niezbyt uważnej, o niedoskonałej pamięci, na rzecz modelu konsumenta uważnego, ostrożnego i dostatecznie poinformowanego.

Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z 29 listopada 2013 r., I CSK 87/13, zwrócono uwagę, że przeciętny konsument jest nie tylko osobą dobrze poinformowaną i uważną, ale także osobą działającą racjonalnie. Jak natomiast wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 14 października 2009 r., V CSK 102/09, ustalenie wzorca przeciętnego konsumenta obejmuje nie tylko rodzaj towarów (usług), ale także warunki rynkowe wprowadzania tych towarów do obrotu.”

W kwestii uzasadnionych oczekiwań przeciętnego konsumenta warto natomiast odwołać się wprost do treści art.2 ust.2 pkt.d Dyrektywy 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji, w którym stwierdza się, że:

„Domniemywa się, że towary konsumpcyjne są zgodne z umową, jeżeli wykazują jakość i wykonanie, które są normalne dla towarów tego samego rodzaju i jakich konsument może racjonalnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towarów i wszelkie oświadczenia publiczne na temat szczególnych właściwości towarów, jakie wygłosił na ich temat sprzedawca, producent lub ich przedstawiciel, w szczególności w reklamie lub na etykiecie.”

W tym świetle uzasadnione oczekiwania przeciętnego konsumenta, co do jakości i estetyki nabywanego okna, to oczekiwania przede wszystkim racjonalne!

Ocena jakości i estetyki okien z PVC-U

Ustaliliśmy już, że oczekiwania jakościowe i estetyczne faktycznego nabywcy okna, konsumenta X, Y lub Z nie przesądzają i nie stanowią w ostateczności o wadliwości produktu. Decydujące znaczenie przypisać należy uzasadnionym, czyli racjonalnym oczekiwaniom przeciętnego konsumenta – nabywcy okien. Model przeciętnego konsumenta rekonstruowany jest przez sędziego „in abstracto na podstawie doświadczenia życiowego” z uwzględnieniem cech normatywnych wymienionych w art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. O przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (wyrok SN z dnia 4 marca 2014 r. Sygn. akt III SK 34/13). Zdecydowanie trudniejszym zadaniem będzie ustalenie podstaw na jakich przeciętny konsument powinien budować swoje zobiektywizowane i racjonalne oczekiwania, co do jakości i estetyki okien oraz sposób w jaki powinien prowadzić ocenę w odniesieniu do tych oczekiwań.

W krajach o zdecydowanie lepszej organizacji rynku sprzedaży okien, różne organizacje wypracowały metodologie i zasady oceny jakościowej i estetycznej produktów, które uznawane są za powszechnie obowiązujące mimo, że nie mają rangi przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Publikacje i informacje pochodzące od tych organizacji są szeroko upowszechniane, co z jednej strony ma walor edukacyjny dla rynku, z drugiej nadaje tym informacjom status prawa zwyczajowego praktycznie stosowanego w obrocie, także w sprawach spornych.

W tym zakresie polska branża okienna ciągle jest daleko w… lesie i pewnie jeszcze jakiś czas tam pozostanie. Nie oznacza to jednak wcale, że w Polsce nie ma żadnych możliwości odnalezienia dokumentów mogących stanowić punkt odniesienia do oceny jakościowej i estetycznej okien. Na razie takimi dokumentami są rozproszone źródła wiedzy technicznej, na przykład Polskie Normy, aprobaty techniczne albo instrukcje wydawane przez jednostki notyfikowane.

Umowy, umowy i jeszcze raz umowy

Rozproszenie i powszechna, wręcz dramatycznie niska znajomość treści źródeł wiedzy technicznej mogącej racjonalizować oczekiwania konsumentów, co do jakości i estetyki okien sprawia, że umowy zawierane pomiędzy kontrahentami na rynku okiennym, a z konsumentami w szczególności, nabierają kluczowego znaczenia w rozstrzyganiu ewentualnych kwestii spornych. Podobnie ważką rolę należy przypisać sposobom w jaki sprzedawcy realizują obowiązki informacyjne i prezentują właściwości produktów na etapie przedkontraktowym.

Art. 5561 K.c. stanowi, że okno jest niezgodne z umową, jeżeli nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia albo nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór.

Przyjmując wcześniej przedstawione stanowisko judykatury i doktryny w sprawie wadliwości, czy też niezgodności z umową rzeczy, która nie spełnia uzasadnionych oczekiwań estetycznych przeciętnego konsumenta, niezbędnym wydaje się, aby sprzedawca już na etapie realizacji przedkontraktowego obowiązku informacyjnego przekazywał nabywcom, a w szczególności konsumentom informacje o właściwościach estetycznych okien oraz stosowanych metodach i środkach oceny pozwalających ustalić, czy w chwili wydania produkt posiadał albo nie posiadał właściwości estetycznych na poziomie zgodnym z opisem, a przez to, czy był zgodny albo niezgodny z umową lub jak kto woli, obarczony w tej samej chwili wadą fizyczną.

W dalszej kolejności czynnością o równie doniosłym znaczeniu będzie przeniesienie informacji udzielonej na etapie przedkontraktowym do treści odpowiednich klauzul umowy zawieranej przez kontrahentów. Z jednej strony będą one stanowiły zapewnienie sprzedawcy, co do właściwości rzeczy, z drugiej będą wyrazem poziomu oczekiwań, w tym estetycznych, nabywcy.

W przypadku ujawnienia się ewentualnych kwestii spornych związanych z estetyką rzeczy w okresie ochrony z tytułu obowiązywania rękojmi rozstrzygający w sprawie sąd będzie miał ułatwione zadanie w zakresie ustalenia uzasadnionych oczekiwań nabywcy i to nie tylko tego abstrakcyjnego, przeciętnego nabywcy, ale również nabywcy będącego stroną danej konkretnej umowy. Warto jednocześnie pamiętać, że konsument nabywający okno nie ma obowiązku badania jakości lub estetyki rzeczy przed, w trakcie, czy po zakupie, nie mniej może taki obowiązek na siebie przyjąć.

Rysa, rysie nie równa

Jak widać ocena estetyki rzeczy i kwalifikacja braku estetyki, jako wady fizycznej to zagadnienie bardzo złożone i mocno niejednoznaczne, żeby nie powiedzieć… wręcz uznaniowe. W kwestiach spornych ostateczna decyzja zawsze będzie w rękach orzekającego składu sędziowskiego, który może, ale wcale nie musi brać pod uwagę wyrażonych wcześniej stanowisk judykatury i doktryny.

A nawet zakładając, że stanowisko to będzie uwzględnione, dalsze oceny, postępowanie i wnioski będą zindywidualizowane i oparte o „doświadczenia życiowe” sądu, który na tej podstawie budował będzie model przeciętnego konsumenta oraz jego uzasadnionych oczekiwań. Polski system sądowniczy nie opiera się na precedensach, a zatem ilu sędziów, tyle doświadczeń życiowych i tyle możliwych modeli konsumentów oraz ich oczekiwań. W związku z tym prawie na pewno rysa, rysie równa być nie musi… przynajmniej w ocenie sądu.

W tym kontekście unikanie umownej konkretyzacji właściwości okien nie przynosi sprzedawcom żadnej korzyści, wręcz przeciwnie. Im mniej precyzyjna umowa, tym więcej wątpliwości w przypadku sporu. Warto o tym pamiętać przygotowując kolejną umowę na dostawę i montaż okien mając przy okazji na uwadze, że jeżeli jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną, (umowę), ani nie wynika z okoliczności, sprzedawca powinien świadczyć rzeczy średniej jakości (art.357 K.c.) Konia z rzędem temu, kto wie, co to znaczy rzecz o średniej jakości i takim poziomie estetyki.

OKNOTEST.PL

Oknotest.pl 2016-05-30 00:00:00 aktualizacja: 2021-02-23 14:26:09


Komentarze

Bądź pierwszy i dodaj swój komentarz!

dodaj komentarz
Zobacz także...

Okna producenci opinie

OKNOTEST.PL © 2007 - 2024